Hành trình bắt đầu gia nhập thị trường chứng khoán với nhà đầu tư mới luôn chứa nhiều thách thức, nhưng với những kiến thức, thông tin đúng đắn, chính xác sẽ giúp bạn từng bước trở thành nhà đầu tư thông minh, nắm vững quy luật thị trường. Hãy cùng Digi Invest điểm qua những kiến thức ấy trong bài viết dưới đây nhé!

1. Những điều cần biết khi đầu tư chứng khoán

1.1. Khái niệm về chứng khoán

Chứng khoán là loại tài sản vô hình như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng khoán phái sinh,...Loại tài sản này được coi là bằng chứng hợp pháp xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu đối với tài sản của một doanh nghiệp hay tổ chức

Căn cứ tại Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 quy định chứng khoán là tài sản, bao gồm các loại sau đây:

• Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ;
• Chứng quyền, chứng quyền có bảo đảm, quyền mua cổ phần, chứng chỉ lưu ký;
• Chứng khoán phái sinh;
• Các loại chứng khoán khác do Chính phủ quy định.

Chứng khoán là gì?

1.2. Những thuật ngữ trong chứng khoán mà nhà đầu tư nên biết

Thuật ngữ chứng khoán là những từ ngữ đặc biệt được nhà đầu tư dùng trong lĩnh vực đầu tư chứng khoán, liên quan tới kỹ thuật đầu tư, các chỉ số giao dịch, phương thức giao dịch về thị trường chứng khoán...

• Cổ phiếu: Xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của tổ chức phát hành.
• Trái phiếu: Xác nhận quyền cũng như lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần nợ của tổ chức phát hành trái phiếu.
• Chứng chỉ quỹ : Xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một phần vốn góp của quỹ đại chúng.
• Quyền chọn mua, quyền chọn bán: Được ghi trong hợp đồng cho phép người dùng lựa chọn quyền mua hoặc quyền bán một số lượng chứng khoán trong khoảng thời gian nhất định với mức giá được xác định trước.
• Hợp đồng tương lai: Bản cam kết mua hoặc bán các loại chứng khoán, nhóm chứng khoán hoặc chỉ số chứng khoán với một số lượng và mức giá nhất định vào ngày xác định trước trong tương lai.
• Chỉ số VN-Index: Chỉ số thể hiện biến động cổ phiếu niêm yết trên HSX.
• Chỉ số HNX-Index:Chỉ số thể hiện biến động cổ phiếu niêm yết trên HNX.
• Chứng khoán phái sinh: Là chứng khoán do tổ chức lưu ký chứng khoán phát hành để xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với cổ phiếu, trái phiếu, chứng quyền, chứng quyền có bảo đảm, quyền mua cổ phần đã được đăng ký lưu ký.
• Lệnh mua, lệnh bán: Là lệnh giao dịch để mua/bán một lượng chứng khoán nhất định với mức giá đã được xác định trước.
• Giá khớp lệnh: Là mức giá giao dịch xác định khi khớp lệnh của cả người mua và người bán.
• Giá tham chiếu: Là mức giá đóng cửa của mỗi mã cổ phiếu trong phiên giao dịch gần nhất.
• Giá sàn: Là mức giá thấp nhất mà một mã cổ phiếu có thể giảm trong một phiên giao dịch.
• Giá trần: Là mức giá cao nhất mà một mã cổ phiếu có thể tăng trong một phiên giao dịch.
• Khối lượng khớp lệnh: Là số lượng chứng khoán được khớp lệnh trong một phiên giao dịch

Nằm lòng các thuật ngữ cơ bản sẽ có lợi cho các nhà đầu tư mới

1.3. Các cách kiếm lợi nhuận thường gặp trong đầu tư chứng khoán

Hiện nay, có 3 cách có thể tạo ra lợi nhuận từ đầu tư chứng khoán là:

• Lợi nhuận đầu tư chứng khoán từ chênh lệch giá mua và giá bán: Đây là cách thông thường nhất để kiếm lời từ đầu tư chứng khoán. Tùy vào biến động của thị trường, nhà đầu tư có thể kiếm lời từ khoản chênh lệch khi mua bán, chuyển nhượng cổ phiếu hoặc trái phiếu.
• Lợi nhuận từ trái tức: Lợi nhuận từ trái phiếu là khoản lãi hàng năm mà doanh nghiệp phải trả cho nhà đầu tư. Mức trái tức nhà đầu tư nhận được sẽ không phụ thuộc vào kết quả sản xuất kinh doanh của công ty mà được công bố công khai khi phát hành.
• Lợi nhuận từ cổ tức: Cổ tức là khoản lợi nhuận sau thuế của công ty được trả lại cho cổ đông thông qua thanh toán tiền mặt hoặc các tài sản khác. Mức lợi nhuận từ cổ tức sẽ phụ thuộc vào hoạt động kinh doanh và chính sách phân phối lợi nhuận của công ty.

Nguồn lợi nhuận của những nhà đầu tư đến từ đâu?

2. Quy trình đầu tư chứng khoán

Bước 1: Tìm nơi mua cổ phiếu theo nhu cầu và mục đích của bạn.

• Mua thông qua một nhà môi giới chứng khoán: cung cấp đầy đủ dịch vụ và tư vấn chuyên môn, nhưng bạn sẽ mất thêm phí dịch vụ.
• Mua thông qua sàn giao dịch chứng khoán trực tuyến: Đây là phương pháp tiết kiệm chi phí hơn vì một số sàn giao dịch không tính phí dịch vụ.
• Mua trực tiếp tại công ty phát hành cổ phiếu: nhà đầu tư sẽ có mức giá tốt tuy nhiên phải đến tận nơi phát hành để thực hiện giao dịch.

Chọn kênh uy tín để mua cổ phiếu

Bước 2: Tạo tài khoản giao dịch trên sàn chứng khoán

Bạn sẽ cần hoàn thành tất cả các thông tin mà sàn yêu cầu để tạo tài khoản giao dịch. Sau đó, bạn sẽ nạp tiền vào tài khoản để có thể giao dịch. Số tiền tối thiểu cần nạp sẽ phụ thuộc vào từng sàn. Hiện nay, ba sàn giao dịch chứng khoán hàng đầu tại Việt Nam là HOSE, HNX và UPCOM.

Bước 3: Chọn loại cổ phiếu bạn muốn đầu tư.

Trước khi chọn cổ phiếu và quyết định giao dịch, bạn nên nghiên cứu kỹ báo cáo kinh doanh của công ty, bao gồm vốn điều lệ, doanh thu ròng thời gian gần nhất và bảng báo cáo hoạt động (tuần, tháng, quý),...

Nên chọn mua cổ phiếu mà bạn hiểu rõ nhất để có thể dự đoán và phản ứng nhanh chóng với biến động của thị trường và tránh rủi ro.

Bước 4: Quyết định số lượng cổ phiếu cần mua

Trước khi mua một lượng lớn cổ phiếu, bạn có thể bắt đầu bằng việc mua một số lượng nhỏ hoặc chỉ mua một cổ phiếu. Điều này giúp bạn nắm bắt tốt hơn những rủi ro và biến động của thị trường và quyết định xử lý nếu cần.

Bước 5: Đặt lệnh chứng khoán

Có 2 cách đặt lệnh:

• Limit Orders: Bạn tự đưa ra mức giá mà bạn muốn mua và lệnh mua sẽ được thực hiện khi giá cổ phiếu đạt đến mức giá đó.
• Market orders: Bạn mua với giá thị trường và lệnh mua sẽ được thực hiện ngay lập tức.

Hiểu được sự khác biệt giữa Limit Orders và Market Orders

3. Nguyên tắc đầu tư chứng khoán

Dù bạn là nhà đầu tư “chân ướt chân ráo” hay “gừng càng già càng cay” trong thị trường chứng khoán đều phải nắm vững những nguyên tắc sau:

• Nắm vững kiến thức chứng khoán: Nắm vững những kiến thức về thị trường chứng khoán đồng nghĩa với việc bạn đã được trang bị “vũ khí” trước khi ra trận, từ đó cơ hội chiến thắng của bạn cũng sẽ được nâng cao.
• Nắm vững kiến thức chứng khoán trước khi giao dịch
• Đầu tư với sự nghiên cứu: Với danh mục, sản phẩm mà bạn hiểu rõ, nghiên cứu kỹ sẽ có độ nhạy bén cao hơn, giúp bạn đưa ra những phân tích và quyết định sẽ kịp thời và chính xác nhất có thể.
• Liên tục cập nhật, theo dõi thị trường: Thị trường luôn biến động không ngừng, và thời gian chính là vàng bạc. Hãy liên tục theo dõi và cập nhật thông tin mới nhất về thị trường, tin tức kinh tế, và sự thay đổi trong ngành. Điều này giúp bạn đưa ra quyết định đúng thời điểm và tận dụng cơ hội.
• Tránh tâm lý đám đông: Một sai lầm mà nhiều nhà đầu tư mắc phải là việc không có chính kiến và chạy theo số đông từ đó dễ dàng đưa ra các quyết định đầu tư vội vàng, có thể gây hậu quả tài chính nghiêm trọng.
• Đầu tư có kỷ luật, bám sát kế hoạch: Kỷ luật chính là chìa khóa của thành công. Đặt ra một chiến lược rõ ràng và tuân thủ nghiêm ngặt để tránh bị bị chi phối bởi cảm xúc và những thông tin nhiễu loạn trên thị trường.
• Đa dạng hóa danh mục đầu tư: “không để tất cả trứng vào cùng một giỏ” giúp tối ưu được lợi nhuận đồng thời giúp bạn giảm thiểu được rủi ro trong quá trình đầu tư.

Nắm vững kiến thức chứng khoán trước khi giao dịch

4. Bắt đầu chơi chứng khoán với bao nhiêu tiền?

Các sàn giao dịch chứng khoán hiện nay quy định lô giao dịch tối thiểu ở mức 100 cổ phiếu. Điều đó có nghĩa… Nếu bạn muốn mua cổ phiếu, bạn sẽ phải mua ít nhất 100 cổ phiếu, nếu nhiều hơn phải là bội số của 100 như 300, 400, 500, 1.000 hay cả trăm nghìn, triệu cổ phiếu.

Ví dụ: 01 cổ phiếu VCF (Công ty cổ phần Vinacafe Biên Hòa – HOSE) ngày 20/11/2023 có giá 186.000 đồng. Do đó, để có một giao dịch mua thành công, bạn cần số tiền tối thiểu vừa đủ để mua được 100 cổ phiếu VCF là: 186.000 x 100 = 18.600.000 đồng (Mười tám triệu sáu trăm ngàn đồng).

Tuy nhiên, 01 cổ phiếu PVX (Tổng Công ty cổ phần xây lắp dầu khí – UPCOM) ngày 20/11/2023 lại chỉ có mức giá “ siêu hạt dẻ” là 2.300 đồng. Do đó, để giao dịch thành công bạn chỉ cần số tiền rất nhỏ: 2.300 x 100 = 230.000 đồng (Hai trăm bốn mươi ngàn đồng).

Vốn tham gia đầu tư chứng khoán

Ngoài ra còn các kênh đầu tư khác như mua chứng chỉ quỹ, chứng quyền, chứng khoán phái sinh,… với số tiền không giới hạn. Tuy nhiên, lãi suất cao luôn đi kèm tính rủi ro lớn. Vì vậy, khoản tiền đầu tư phải được mỗi người quyết định rõ dựa trên các yếu tố như mục đích đầu tư, thời gian, mức độ chấp nhận rủi ro, vốn kiến thức về thị trường chứng khoán và khả năng tài chính của dòng tiền.

5. Nên đầu tư chứng khoán trong dài hạn hay ngắn hạn

5.1. Đầu tư chứng khoán dài hạn

Đầu tư chứng khoán dài hạn là chiến lược đầu tư chứng khoán kéo dài trên 1 năm, nhắm tới việc tạo ra lợi nhuận kép từ việc đầu tư vào các công ty tiềm năng.

Đặc điểm của đầu tư chứng khoán dài hạn:

• Trong đầu tư chứng khoán dài hạn, bạn cần có sự kiên nhẫn và chờ đúng thời điểm để bán cổ phiếu khi giá tăng. Điều này đảm bảo bảo toàn vốn và tận dụng tối đa tiềm năng tăng trưởng của công ty.
• Nhà đầu tư tập trung vào một số ít mã chứng khoán để đầu tư một cách kỹ lưỡng. Đồng thời, họ cũng sẵn sàng đóng góp vào các chiến lược phát triển của công ty để giúp doanh nghiệp phát triển và tạo ra lợi nhuận.

Quyết định đầu tư trong dài hạn hay ngắn hạn?

5.2. Đầu tư chứng khoán ngắn hạn

Đầu tư chứng khoán ngắn hạn là lựa chọn cho những nhà đầu tư muốn chốt lời nhanh chóng. Họ mua cổ phiếu và chỉ giữ trong khoảng thời gian ngắn, thường dưới 1 năm. Khi giá cổ phiếu tăng, nhà đầu tư sẽ bán để thu lợi nhuận nhanh chóng.

Đặc điểm của đầu tư chứng khoán ngắn hạn:

• Đây là hình thức đầu tư với nhiều rủi ro do bị ảnh hưởng bởi biến động thị trường, yếu tố chính trị, hoặc thảm họa tự nhiên trong thời gian ngắn hạn.
• Nhà đầu tư ngắn hạn không quan tâm đến tính dài hạn và thường linh hoạt trong việc thay đổi mã chứng khoán thường xuyên. Mục tiêu chính của họ là tạo lợi nhuận nhanh chóng từ việc mua bán cổ phiếu.
• Trái ngược với nhà đầu tư dài hạn, nhà đầu tư ngắn hạn ít quan tâm đến chính sách phát triển kinh tế của doanh nghiệp phát hành cổ phiếu. Thay vào đó, họ tập trung vào cơ hội hiện tại và sự biến động của thị trường.

Khi đầu tư chứng khoán, nhà đầu tư cần xem xét kỹ các yếu tố như mục tiêu lợi nhuận, tình hình tài chính cá nhân, khả năng phân tích và đọc thị trường trước khi đưa ra quyết định về hình thức đầu tư dài hạn hoặc ngắn hạn.