Trái phiếu là gì? – Đây là câu hỏi ai cũng cần biết để bước những dấu chân đầu tiên vào thị trường chứng khoán. Trái phiếu là kênh vay vốn vô cùng hữu hiệu cho Doanh nghiệp và Chính phủ. Nhà đầu tư (Trái chủ) tìm đến Trái phiếu nhằm hưởng lãi suất (coupon) cố định tương đối ít rủi ro so với các sản phẩm đầu tư khác. Đây là xu hướng tất yếu cho doanh nghiệp Việt Nam hướng tới trong cơ cấu nguồn vốn.

Tổng quan về Trái Phiếu

Tốc độ tăng trưởng thị trường Trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam thực sự quá khủng khiếp, năm 2017 tổng giá trị phát hành khoảng 100.000 tỷ VNĐ, tăng gấp 7 lần lên 700.000 tỷ VNĐ năm 2021, chiếm khoảng 17% GDP. Doanh nghiệp tiệm cận với nguồn vốn trong dân cư quá dễ dàng, trong đó các doanh nghiệp Bất động sản trước cơn sốt bất động sản 2020-2021 chưa niêm yết sử dụng kênh này huy động vốn với cơ cấu nợ chiếm 38% (tỷ lệ đòn bẩy rất cao) trong khi với các doanh nghiệp niêm yết chỉ chiếm 4% (tỷ lệ đòn bẩy rất thấp), mặt khác bộ tài chính chưa có nhiều chế tài quản lý rủi ro nên sự bùng nổ thị trường Trái phiếu là xu hướng tất yếu.

Trái phiếu doanh nghiệp

Câu chuyện Trái phiếu gần đây

Câu chuyện vỡ nợ 10.030 tỷ VNĐ trái phiếu doanh nghiệp Tân Hoàng Minh và 25.000 tỷ VNĐ trái phiếu doanh nghiệp An Đông (Công ty con Vạn Thịnh Phát) đang làm điêu đứng hệ thống tài chính Việt Nam. Nhà đầu tư lao đao khốn khổ vì có thể không đòi được số tiền lên tới hàng tỷ đồng mỗi người, đồng tiền mô hôi nước mắt đã bị các Tổ chức phát hành (Tân Hoàng Minh và Vạn Thịnh Phát) “cướp”, đã thức tỉnh nghiên cứu thật kỹ “Trái phiếu là gì?”, “Trái phiếu Doanh nghiệp là gì?”.

Phần lớn những người đầu tư trái phiếu là những người có điều kiện – kiến thức, tuy nhiên không ít trong số đó là số tiền tiết kiệm cả đời gửi vào Ngân hàng Sài Gòn (SCB) nhưng đã bị nhân viên ngân hàng này tư vấn và “bị mua” trái phiếu An Đông kèm theo mức lãi suất hấp dẫn, hứa hẹn trả lãi và được SCB bảo lãnh/tư vấn. Sau khi bà Trương Thị Mỹ Lan (người sở hữu Ngân hàng Sài Gòn – SCB) bị bắt liên quan đến tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” dẫn tới khui ra hàng loạt các hoạt động phi pháp trong đó có công ty An Đông phát hành trái phiếu trái quy định. Dẫn tới toàn bộ các hoạt động dòng tiền đứt gãy từ SCB tới các công ty con của Vạn Thịnh Phát.

Tại sao Nhà đầu tư lựa chọn Trái phiếu doanh nghiệp? Tại sao Nhà đầu tư lựa chọn Trái phiếu Tân Hoàng Minh và Trái phiếu An Đông (thông qua hệ thống ngân hàng SCB chào bán). Có một điểm chung, các Nhà đầu tư thấy đó là các doanh nghiệp lớn và rất lớn có uy tín, riêng Trái phiếu An Đông được chào bán qua hệ thống Ngân hàng SCB – vốn là ngân hàng không nhỏ tại Sài Gòn.

Xem thêm: Cổ phiếu là gì? Phân bổ danh mục đầu tư tối đa hóa lợi nhuận

Trái phiếu là gì?

Trái phiếu

Theo luật Chứng khoán năm 2019: “Trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần nợ của tổ chức phát hành”. Tuy nhiên, để dễ hiểu nhất, chúng ta cần hiểu bản chất của của Trái phiếu đứng góc độ người nắm giữ (trái chủ), đó là việc cho Doanh nghiệp (Tổ chức phát hành) vay khoản tiền với lãi suất cố định (coupon – tiếng Pháp) theo kỳ hạn xác định và gốc thanh toán cuối kỳ, khoản cho vay này được thế chấp bằng tài sản đảm bảo (Tài sản cố định, cổ phiếu) hay được bảo lãnh bảo bởi bên thứ 3 mà các bên chấp nhận. Toàn bộ quá trình này phải báo cáo lên các bên liên quan (Đại lý (thường là Công ty chứng khoán – tổ chức có đăng ký nghiệp vụ); Sở giao dịch; UBCK nhà nước; Bộ tài chính; Trung tâm lưu ký chứng khoán…).
Thực tế với kinh nghiệm của chúng tôi trong lĩnh vực tư vấn phát hành trái phiếu thì các bên liên quan trên đây chỉ có nghiệp vụ nhận báo cáo còn rủi ro sẽ tự các bên xử lý với nhau. Khác với các tổ chức Ngân hàng cho khách hàng vay sẽ nắm trực tiếp tài sản, còn các trái chủ sẽ nắm tài sản đảm bảo thông qua bên thứ 3 – vốn là bên được chỉ định lựa chọn của Doanh nghiệp vay (Tổ Chức Phát Hành).

Làm sao để giảm thiểu rủi ro khi “Cho doanh nghiệp vay tiền” ( bằng hình thức Mua Trái Phiếu do Doanh nghiệp phát hành)?

Chúng ta cần lựa chọn các bên tư vấn phát hành Uy tín, giúp tư vấn về mặt Soát xét Pháp lý (legal); Soát xét Tài chính (Finance) để kiểm tra đánh giá Phương án phát hành trái phiếu có khả thi hay không. Để hiểu rõ hơn, xin mời độc giả đón đọc kỳ II được ra trong thời gian tới.