Hầu hết mọi người nghĩ đến cổ phiếu là những cổ phiếu niêm yết công khai được giao dịch trên thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, điều quan trọng là nhà đầu tư phải biết các loại cổ phiếu khác nhau hiện có, hiểu đặc điểm riêng của chúng và có thể xác định thời điểm nào chúng có thể là một khoản đầu tư phù hợp.

1. Cổ phiếu phổ thông (Common stock) và cổ phiếu ưu đãi (Preferred stock)

Cổ phiếu phổ thông - đôi khi được gọi là cổ phiếu thường - là cổ phiếu đại diện cho quyền sở hữu của cổ đông với công ty. Cổ đông sở hữu cổ phiếu phổ thông có quyền nhận cổ tức khi doanh nghiệp có lợi nhuận, quyền biểu quyết tại các cuộc họp thường niên (cổ đông không tham dự có thể biểu quyết thông qua đại diện) và quyền ưu tiên mua thêm cổ phiếu khi doanh nghiệp phát hành thêm.

Đặc điểm của cổ phiếu phổ thông

Mặt khác, cổ phiếu ưu đãi có đặc điểm và tính chất tương tự như cổ phiếu phổ thông nhưng có một số ưu đãi nhất định dành cho người sở hữu. Người sở hữu cổ phiếu sẽ là cổ đông ưu đãi của công ty đó. Về mặt cổ tức và quyền lợi biểu quyết, cổ đông ưu đãi sẽ được ưu tiên hơn. Trường hợp công ty phá sản và thanh lý tài sản, cổ đông ưu đãi được ưu tiên trả trước cổ đông thường nhưng phải xếp sau người sở hữu trái phiếu.

Đặc điểm của cổ phiếu ưu đãi

Nhiều công ty cung cấp cả cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi. Ví dụ: Alphabet Inc (công ty mẹ của Google) niêm yết Alphabet Inc( GOOGL ) - cổ phiếu phổ thông Loại A và Alphabet Inc. ( GOOG ) - cổ phiếu loại C của công ty.

2. Cổ phiếu tăng trưởng (Growth stocks) và cổ phiếu giá trị (Value stocks)

Đúng như tên gọi, cổ phiếu tăng trưởng đề cập đến cổ phiếu được dự đoán ​​sẽ tăng trưởng với tốc độ mạnh mẽ so với toàn thị trường. Cổ phiếu tăng trưởng có xu hướng hoạt động tốt hơn trong thời kỳ kinh tế phát triển và khi lãi suất thấp. Ví dụ, cổ phiếu công nghệ đã có thành quả vượt trội đáng kể trong những năm gần đây, nhờ nền kinh tế vững mạnh và khả năng tiếp cận nguồn vốn giá rẻ.

So sánh cổ phiếu tăng trưởng và cổ phiếu giá trị

Ngược lại, cổ phiếu giá trị là cổ phiếu được giao bán ở mức giá trị thấp hơn so với giá trị thực của nó. Cổ phiếu được định giá thấp hơn giá trị thực so với các yếu tố căn bản như cổ tức, thu nhập hay doanh thu… Cổ phiếu giá trị được coi là rủi ro hơn so với cổ phiếu tăng trưởng vì thái độ hoài nghi của thị trường đối với chúng. Để một cổ phiếu giá trị có thể sinh lãi, thị trường phải thay đổi nhận thức về công ty, điều này được coi là rủi ro hơn so với cổ phiếu tăng trưởng.

3. Cổ phiếu thu nhập (Income stocks)

Cổ phiếu thu nhập là cổ phiếu mang lại thu nhập thường xuyên bằng cách phân phối lợi nhuận của công ty hoặc tiền mặt dư thừa thông qua cổ tức cao hơn mức trung bình của thị trường. Cổ phiếu thu nhập được cho là lý tưởng bởi có độ biến động thấp hơn, tỷ lệ chi trả cổ tức tăng đều theo năm nhưng ít tăng giá hơn so với cổ phiếu tăng trưởng, khiến chúng phù hợp với các nhà đầu tư không thích rủi ro và tìm kiếm nguồn thu nhập thường xuyên và ổn định.

Cổ phiếu thu nhập có tính ổn định

4. Cổ phiếu Blue-chip (Blue-chip stocks)

Cổ phiếu blue-chip là những cổ phiếu của các công ty lớn, các công ty đầu ngành, ổn định và có uy tín cao trên thị trường. Đây là các công ty có mức độ thanh khoản cao, lịch sử hoạt động lâu dài, có năng lực cạnh tranh mạnh mẽ và khả năng tạo ra lợi nhuận ổn định và bền vững trong dài hạn. Các nhà đầu tư thận trọng có thể ưu tiên đầu tư cổ phiếu blue-chip vào danh mục đầu tư của họ, đặc biệt trong những giai đoạn bất ổn. Một số ví dụ về cổ phiếu blue-chip bao gồm tập đoàn công nghệ Microsoft Corporation ( MSFT ), tập đoàn thức ăn nhanh McDonald's Corporation (MCD) và tập đoàn năng lượng hàng đầu Exxon Mobil Corporation (XOM).

Cổ phiếu Blue-chip là nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn

5. Cổ phiếu theo chu kỳ (Cyclical stocks) và không theo chu kỳ (Non-Cyclical stocks)

Các cổ phiếu theo chu kỳ bị ảnh hưởng trực tiếp bởi hoạt động của nền kinh tế và thường diễn biến theo các chu kỳ kinh tế mở rộng, đạt đỉnh, suy thoái và phục hồi. Hầu hết các cổ phiếu có tính chu kì thuộc về các công ty bán các mặt hàng không thiết yếu mà người tiêu dùng có khả năng mua nhiều hơn trong thời kỳ kinh tế bùng nổ. Những cổ phiếu này cũng đến từ các công ty mà người tiêu dùng chọn chi tiêu ít hơn và cắt giảm trong thời kỳ suy thoái. Ví dụ về các cổ phiếu mang tính chu kỳ bao gồm nhà sản xuất iPhone Apple Inc. ( AAPL ) và gã khổng lồ về thiết bị thể thao Nike, Inc. ( NKE ).

Sự khác biệt của cổ phiếu theo chu kỳ và không theo chu kỳ

Mặt khác, các cổ phiếu không có tính chu kỳ hoạt động trong các ngành " chống suy thoái kinh tế " có xu hướng hoạt động khá tốt bất kể tình hình nền kinh tế như thế nào. Các cổ phiếu không theo chu kỳ thường hoạt động tốt hơn các cổ phiếu có tính chu kỳ trong thời kỳ kinh tế suy thoái hoặc suy thoái do nhu cầu về các sản phẩm và dịch vụ cốt lõi vẫn tương đối ổn định.

6. Cổ phiếu phòng thủ (Defensive stocks)

Cổ phiếu phòng thủ chỉ thực sự tốt khi thị trường lao dốc hoặc chậm phát triển, suy thoái

Cổ phiếu phòng thủ thường mang lại lợi nhuận ổn định trong hầu hết các điều kiện kinh tế và diễn biến thị trường chứng khoán. Các công ty này thường bán các sản phẩm và dịch vụ thiết yếu như mặt hàng tiêu dùng thiết yếu, chăm sóc sức khỏe và tiện ích (ví dụ như Unilever, P&G, Johnson & Johnson….). Các cổ phiếu phòng thủ có thể giúp bảo vệ danh mục đầu tư khỏi thua lỗ nặng trong thời kỳ bán tháo hoặc thị trường giá xuống. Tuy nhiên, cổ phiếu phòng thủ không đạt kỳ vọng về lợi nhuận của nhà đầu tư dù thị trường tăng trưởng, các ngành hàng khác đều tăng trưởng. Cổ phiếu phòng thủ chỉ thực sự tốt khi thị trường lao dốc hoặc chậm phát triển, suy thoái.

7. Cổ phiếu IPO (IPO stock)

Cổ phiếu IPO để chỉ đến những loại cổ phiếu được phát hành lần đầu ra công chúng. Điều này còn mang ý nghĩa là một doanh nghiệp đang thực hiện lần huy động vốn đầu tiên từ công chúng, thông qua việc phát hành cổ phiếu và đưa lên sàn chứng khoán. Cổ phiếu IPO thường được phân bổ với giá chiết khấu trước khi cổ phiếu của công ty niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán.

Cổ phiếu IPO là cổ phiếu được phát hành lần đầu ra công chúng

8. Cổ phiếu Penny (Penny stocks)

Cổ phiếu Penny là một thuật ngữ dùng để chỉ những mã cổ phiếu của các công ty có vốn hoá nhỏ niêm yết trên sàn chứng khoán. Các mã cổ phiếu này được giao dịch với giá trị rất thấp, có thể ở mức dưới 10.000đ/cổ phiếu. Cổ phiếu Penny tiềm ẩn nhiều cơ hội nhưng cũng không ít rủi ro khi đầu tư. Cổ phiếu Penny có giá cổ phiếu thấp, thường bị đầu cơ và lái giá, khả năng kiểm soát của doanh nghiệp kém. Do vậy, chênh lệch giá của cổ phiếu Penny khá khó đoán. Ngoài ra, cổ phiếu Penny có khối lượng giao dịch ít, thường được niêm yết trên sàn giao dịch nhỏ. Giá trị vốn hóa của công ty ở mức 1.000 tỷ đồng. Việc phát hành cổ phiếu Penny là bàn đạp cho doanh nghiệp tăng trưởng, huy động vốn và niêm yết trên những sàn giao dịch lớn hơn. Loại cổ phiếu này sẽ là cơ hội cho những nhà đầu tư ưa thích mạo hiểm, chuyên săn những cổ phiếu tiềm năng.

Cổ phiếu Penny là những cổ phiếu có giá trị vốn hóa nhỏ, thường có giá trị thấp