Chứng khoán là gì? Thực tế phát triển kinh tế ở các quốc gia trên thế giới đã khẳng định vai trò quan trọng của thị trường chứng khoán (TTCK) trong phát triển kinh tế. Mọi biến động trên TCCK đều có thể tác động đến nền kinh tế và các nhà đầu tư. Đây chính là kênh dẫn vốn quan trọng của nền kinh tế và cũng là kênh đầu tư tiềm năng của công chúng.

1. Chứng khoán là gì?

Chứng khoán là loại tài sản vô hình thể hiện phần vốn của công ty hoặc tổ chức đã phát hành, đại diện cho quyền sở hữu cũng như lợi ích hợp pháp của người nắm giữ chứng khoán với một phần tài sản hoặc một phần vốn của tổ chức phát hành đó. Nó thường được phát hành và giao dịch trên các sàn giao dịch chứng khoán, cho phép nhà đầu tư mua, bán và giao dịch các chứng khoán để kiếm lợi nhuận hoặc đầu tư dài hạn.

Chứng khoán là gì?

2. Chứng khoán bao gồm những gì?

Căn cứ theo khoản 1 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 quy định chứng khoán là tài sản, bao gồm các loại sau đây:

• Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ
• Chứng quyền, chứng quyền có bảo đảm, quyền mua cổ phần, chứng chỉ lưu ký
• Chứng khoán phái sinh
• Các loại chứng khoán khác do Chính phủ quy định

Đọc thêm về Sự ra đời của thị trường chứng khoán đầu tiên trên thế giới.

3. Đặc điểm của chứng khoán

Chứng khoán có 3 đặc điểm nổi bật nhất:

- Tính sinh lời:

Tính sinh lời trong chứng khoán là khả năng đem lại lợi nhuận lớn cho nhà đầu tư trong tương lai. Lợi nhuận này có thể thu được từ lợi tức được phân chia hàng năm và việc tăng giá của chứng khoán trên thị trường. Tất cả nhà đầu tư chứng khoán đều mong muốn đầu tư sinh lời. Tính sinh lời của chứng khoán là động lực thúc đẩy người đầu tư mua chứng khoán và cũng là tiền đề xuất hiện chứng khoán. Khả năng sinh lời tốt hay không phụ thuộc vào biến động tăng giá trên thị trường hoặc quy định tỷ lệ chia cổ tức của các doanh nghiệp.

Chứng khoán - kênh đầu tư tạo hiệu suất sinh lời hấp dẫn

- Tính thanh khoản:

Được hiểu là khả năng chuyển đổi từ tiền mặt sang chứng khoán và ngược lại một cách dễ dàng và nhanh chóng. Khả năng này cao hay thấp phụ thuộc vào khoảng thời gian và phí cần thiết cho việc chuyển đổi, rủi ro của việc giảm sút giá trị tài sản đó do chuyển đổi,….Tùy theo mỗi loại chứng khoán khác nhau sẽ có tính thanh khoản và khả năng giao dịch khác nhau. Sau khi phát hành, chứng khoán có thể được mua đi bán lại nhiều lần trên thị trường. Các nhà đầu tư nắm giữ loại tài sản tài chính này có thể chuyển đổi thành tiền bất cứ lúc nào họ muốn. Mặc dù, mỗi loại tài sản tài chính có khả năng thanh khoản khác nhau, nhưng nhìn chung tất cả đều có khả năng thanh khoản ổn định.Tính thanh khoản của chứng khoán phụ thuộc vào uy tín của chủ thể phát hành, vào chi phí chuyển đổi và sự biến động của thị trường.

Thị trường chứng khoán được xếp vào là một trong những thị trường có tính thanh khoản cao

- Tính rủi ro:

Việc kiếm tiền từ chứng khoán mang đến cơ hội sinh lời cao nhưng đồng thời cũng không ít rủi ro. Rủi ro trong kênh đầu tư này là sự dao động của lợi nhuận. Sự giao động của lợi nhuận càng cao thì mức độ rủi ro càng lớn và ngược lại. Rủi ro trên thị trường chứng khoán là khả năng giá trị khoản đầu tư giảm, khiến nhà đầu tư bị thua lỗ. Rủi ro từ đầu tư chứng khoán cao vì những yếu tố tác động đến cổ phiếu luôn biến thiên không ngừng. Giá cả của cổ phiếu trên thị trường chứng khoán thay đổi hàng ngày, thậm chí hàng giờ. Trên thị trường chứng khoán các loại chứng khoán được phát hành và giao dịch chịu tác động của quy luật cung cầu, quy luật giá trị, quy luật cạnh tranh. Mà chứng khoán là loại giấy tờ có giá thường với thời hạn trung hạn, dài hạn, do vậy trong khoảng thời gian đó có thể có rất nhiều biến động xảy ra ảnh hưởng đến giá trị của chứng khoán. Chu kỳ biến động của thị trường này có thể khiến nhà đầu tư có cả lời và lỗ.

Trong đầu tư chứng khoán, rủi ro và lợi nhuận luôn đi đôi với nhau

4. Vai trò của chứng khoán

Tầm quan trọng của chứng khoán đang ngày càng khẳng định trong sự phát triển của nền kinh tế.

4.1. Đối với nhà đầu tư

Thị trường chứng khoán cung cấp các sản phẩm đầu tư phong phú, giúp đa dạng hóa danh mục đầu tư và giảm thiểu rủi ro. Các loại chứng khoán này khác nhau về tính chất, thời gian đáo hạn và độ rủi ro, bởi vậy, nó cho phép nhà đầu tư lựa chọn sản phẩm đầu tư phù hợp với mục tiêu, khả năng tài chính và sở thích của mình. Ví dụ, nếu nhà đầu tư ưa mạo hiểm, có khả năng chịu rủi ro và kỳ vọng lãi suất sinh lời cao thì có thể chọn mua cổ phiếu và ngược lại, với những nhà đầu tư tìm kiếm sự an toàn, chấp nhận mức lãi suất thấp sẽ có xu hướng lựa chọn trái phiếu Chính phủ,…

Bất kể bạn là nhà đầu tư nhỏ lẻ với tài chính eo hẹp hay nhà đầu tư có tổ chức với nguồn vốn lớn đều có thể tham gia vào thị trường chứng khoán rất dễ dàng với thủ tục đơn giản. Chứng khoán là kênh đầu tư tối ưu với lợi nhuận hấp dẫn hơn so với các kênh đầu tư khác.

Vai trò của chứng khoán với nhà đầu tư

4.2. Đối với các doanh nghiệp

Chứng khoán giúp đa dạng hóa hình thức huy động nguồn vốn kinh doanh hiệu quả cho doanh nghiệp qua việc bán trái phiếu hoặc cổ phiếu cho các nhà đầu tư. Qua đó, doanh nghiệp vừa không cần phải đi vay vốn trả lãi cao cho ngân hàng, vừa tạo ra được tính thanh khoản linh động cho công ty.

Thông qua chỉ số giá chứng khoán trên thị trường, thị trường chứng khoán giúp thể hiện chính xác và tổng quát các giá trị hữu hình và vô hình của doanh nghiệp cũng như nền kinh tế. Qua đó giúp phát triển một môi trường cạnh tranh lành mạnh và công bằng, từ đó góp phần làm tăng hiệu quả sử dụng vốn, tạo động lực cho việc áp dụng công nghệ hiện đại vào cải tiến sản phẩm, dịch vụ. Thị trường chứng khoán giúp các doanh nghiệp quảng bá thương hiệu của mình đến công chúng một cách hiệu quả, dễ dàng và ít tốn kém.

Vai trò của chứng khoán với doanh nghiệp

4.3. Đối với nền kinh tế

Thị trường chứng khoán tạo ra các công cụ có tính thanh khoản cao, có thể tích tụ, tập trung và phân phối vốn, chuyển thời hạn của vốn phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế. Thêm vào đó, thị trường chứng khoán giúp tạo vốn cho nền kinh tế quốc dân. Nhờ có thị trường chứng khoán, chính phủ có thể huy động các nguồn lực tài chính mà không bị áp lực về lạm phát, đặc biệt khi nguồn vốn đầu tư từ khu vực nhà nước còn hạn chế.

Thị trường chứng khoán là thước đo tình hình của nền kinh tế

Thị trường chứng khoán được coi như “tấm gương” phản ánh “sức khỏe” của nền kinh tế, hay nói cách khác, thị trường chứng khoán có thể phản ánh một cách chính xác triển vọng nền kinh tế cho giai đoạn sắp tới. Theo giới phân tích thì thị trường chứng khoán sẽ đi trước sự thay đổi của nền kinh tế 6 tháng. Cụ thể là, giá chứng khoán tăng sẽ cho thấy một nền kinh tế phát triển, còn ngược lại, giá chứng khoán giảm lại dự báo không mấy tốt đẹp về triển vọng của nền kinh tế trong tương lai.

Đọc thêm về Đầu tư chứng khoán tại Việt Nam.